M. Ikeya, Osaka’da doğdu, 1963’de Osaka üniversitesi Elektronik Mühendisliği Bölümünden mezun oldu ve 1970’te de alkali halojen kristallerinin ESR ile çalışılması konusunda doktorasını yaptı. Araştırmacılığının ilk yıllarını Nagoya üniversitesi’nde (1967-1970) ve Kuzey Karolina üniversitesi’nde (1970-1973) geçirdi. 1973’de Japonya’ya döndü ve Yamaguchi üniversitesi’ne profesör olarak atandı. Kristal kusurları ve magnetik rezonans konusundaki, Alexander von Humboldt Vakfı tarafından desteklenen araştırmasını Stutgart üniversitesi-Almanya’da tamamladı (1976). 1987 yılında, Yamaguchi’den Osaka üniversitesi’ne, yeni kurulan Yer ve Uzay Bilimleri Bölümüne profesör olarak atandı.
ESR tarihleme konusundaki öncü çalışması “Dating a Stalactite by Electron Paramagnetic Resonance” başlığıyla Nature’da (255, 48-50,1975) yayınlandı. Yöntem, yaklaşık milyonlarca yıllık kuvaterner dönemin ikinci yarısını kapsayacak kadar geniş zaman aralığını tarihleyebilmesi bakımından, bilinen Karbon-14 (14C) tarihleme yönteminden daha avantajlıdır ve tercih edilmektedir. ESR tarihleme, Arkeoloji, Jeomorfoloji, Paleo-antropoloji ve çevre araştırmalarında diğer yaygın alanlarda pek çok önemli keşiflere yol açmıştır. ESR Dozimetri ise Hiroşima ve Nagasaki’ye atılan atom bombalarının kurbanlarından kalan kalıntı maddelere uygulandı. Bu araştırma kaza dozimetrisine yayıldı ve onu çernobil Reaktörü ve diğer radyasyon kaza bölgelerine taşıdı. Motoji’nin ESR’deki bir başka önemli çalışması, çeşitli görüntüleme cihazlarını, iğne-delikli ESR kavitesi ile bir örnek tarama mekanizmasından oluşan özgün bir taramalı ESR mikroskopunu geliştirmesiydi. şimdilerde biz bunu mikro dalga bölgesinde yakın alan mikroskopu olarak sınıflandırabiliyoruz, ancak bu o zamanlarda gerçekten önemli idi. Radyasyon dozimetrelerini geliştirmenin yanısıra, Ikeya’nın ESR çalışması fosillere, fay dolgularından alınan maddelere, biyo ve nano-maddelere olduğu kadar dış gezegen ve kuyruklu yıldızlarda olması gereken buzumsu yapılara kadar çeşitli maddelere yayıldı. Laboratuvarı dünyanın pek çok ülkesinden gelen ESR araştırmacıları tarafından ziyaret edilen Ikeya’nın şu ana kadar 300’ü aşkın basılı makalesi bulunmaktadır.
Ikeya yeni fikirlerle dopdoluydu, insancıldı. Ders vermeye giderkenki neşeli ve coşku dolu davranışlarıyla, öğrencileri arasında da oldukça popülerdi. Goethe’yi severdi ve sık sık Faust’dan pasajlar okurdu. Bazen şaka ile, iyi bilimsel çalışmalar uğruna ruhunu Mephistopheles’e sattığını, bunun için ömrünün kısa olabileceğini söylerdi!! Mizah anlayışı “New Applications of Electron Spin Resonance - ESR’nin Yeni Uygulamaları, World Scientific, 1993, 2002” kitabındaki karikatürlere de yansımıştı.
Diğer iki kitabı “ESR Dating-ESR Tarihleme” (Ionics, 1987) ve “ESR Microscope-ESR Mikroskobu” (Springer-Tokyo, 1992) Japonca yazılmıştır. Jeologlarla birlikte saha çalışmasından hoşlanırdı, otobüste yolculuğu sırasında ya da öğle yemeği arasında bile öğrenci ve araştırmacılarla birlikte sürekli yeni fikirler üretirdi.
Ocak 1995’deki Kobe Depreminin yol açtığı ağır can kaybı ve büyük hasarın ardından, ilgi alanı geçmişi tarihlemekten çok geleceğe yöneldi. Depremleri önceden bilme yanlısı olmak yerine, deprem habercisi fenomenler ve sismo-elektromagnetik fenomenler üzerindeki araştırmalarını cesur bir şekilde ilerletti. Gerçekte, çeşitli türlerdeki deprem habercisi fenomenler konusunda kapsamlı disiplinler arası deneyler yaptı. Onun bu çabaları meyvesini bir kitap, “Earthquakes and Animals-Depremler ve Hayvanlar” (World Scientific, 2004) olarak verdi. Kitap bu alandaki çalışmaların öncüsü olarak görülüyor ve doğal olarak basımından sonraki kısa süre içinde en çok satan kitap oldu. O bu konuda iki Japonca kitap da yazdı-Hayvanlar Niçin Sıra dışı Davranırlar?-Elektromagnetik Sismoloji’nin Doğumu-“ (NHK Publisher, 1998, 2006) (C. Huang tarafından çinceye (Sichen Pres, 2000) de çevrildi) ve “Büyük Depremlerin Habercileri” (Seisyun Pres, 2000, 2005). Son zamanlarında ise, deprem habercilerini gözleyerek nasıl önlem alınacağı konusunda, çocuklar için resimli, Japonca yazılmış bir kitap yayınladı (Parade Book, 2005). Deprem habercileri üzerine yaptığı çalışmaları açıklamak üzere BBC ve Discovery gibi pek çok TV kanalı bilim programına da katıldı.
Osaka üniversitesi, Bilim Fakültesinden emekli olduktan sonra, aynı üniversitenin Bilim ve Endüstriyel Araştırma Enstitüsü'nde "özel Statüyle Atanmış Profesör" olarak araştırma kariyerini sürdürdü. ömrünün kalan kısmında yapacaklarını da anlatırdı. Bir başka ESR ders kitabına ek olarak araştırmacılara yönelik sismo-elektromagnetik fenomenler hakkında bir kitap da yazmayı planlıyordu. Bu arada, 22 Nisan’da San Fransisko’da 2006 APRU Deprem Sempozyumu Panelinde çeşitli konferanslar vermek üzere görevlendirilmişti.
Sürekli olarak çeşitli buluşlar planlardı; bunlardan biri de “E-işareti” olarak adlandırdığı, bir çeşit statik elektrik alan sensörü idi. Bu fikri, Japonya’da Ansei Depremi (1855) öncesinde bir mıknatıstaki demir çivilerin yere düştüğünü anlatan eski bir söylentiden aldı. “E-işareti” deneme cihazı, 14 Mart 2006’da evden ayrıldıktan sonra evine ulaştı. Fiziksel verileri toplamak üzere, cihazı 15 Mart’ta Osaka üniversitesi’ne getirmeyi planlıyordu.
Cenaze töreni, hafiften serpiştiren bir yağmur altında, hüzün dolu derin bir sessizlik içinde, 17 Mart 2006’da yapıldı. Tören yeri çiçeklerle doluydu.
Eşi Yoshika Ikeya, oğlu (Jun), kızı (Yuri) ve iki torununu geride bıraktı. Kaybettiğimiz için çok üzgünüz, ailesine içten taziyelerimizi sunarız. Ruhu şad olsun!
Chihiro Yamanaka
Osaka üniversitesi, Osaka, Japonya